It looks like you are using an older version of Internet Explorer which is not supported. We advise that you update your browser to the latest version of Microsoft Edge, or consider using other browsers such as Chrome, Firefox or Safari.

Öz Farkındalığın Bilimi

görsel

Kalın kumaşlar, uzun kollu giysiler ve ağır makyaj, cilt problemleri olan kişilerin ciltlerini diğer insanlardan saklamak için başvurduğu şeylerden yalnızca birkaçıdır.

İster işyerinde, isterse arkadaşlarla buluşulan bir mekanda olsun, cilt rahatsızlıkları, dışarıdan görülen belirtilerin de çok ötesinde etkiye neden olan ciddi bir huzursuzluk kaynağıdır.1 Kronik spontan ürtiker (KSÜ) hastalarının %68’i, eskisinden daha az çekici olduklarını, %75’i ise ciltlerinin farkında olduklarını ve ondan utanç duyduklarını belirtmektedir.1 Sedef hastalarının %75’i kendilerini alımlı hissetmezken, %81’i utanç duymaktadır.2

görsel

Bu endişelerin tümü, pek çok kişide kendilerine neler olduğu ve bunun nedenleri konusunda merak uyandırmaktadır. Bu yüzden bu sorulara bazı cevaplar bulmak üzere arayışa girdik.

Öz farkındalıklı zihin

Tipik olarak, insanların dikkatlerini kendilerine yöneltebildikleri iki farklı bakış açısına karşılık gelen öz-farkındalık biçimleri ile bu bakış açılarından deneyimlenen benliğin farklı yönleri arasında bir ayrım yapılır. 3

  • Kişisel öz-farkındalık, kişisel bir bakış açısından kendine odaklanma ve kişinin düşünceleri ve duyguları gibi başkaları tarafından kolayca görülemeyen benlik yönleriyle ilgilenme eğilimidir.3
  • Toplumsal öz-farkındalık, gerçek veya hayali kişiler tarafından algılanan bakış açısından kendine odaklanma ve kişinin görünüşü ve davranışları gibi başkaları tarafından gözlemlenebilen benlik yönleriyle ilgilenme eğilimidir.3

Bu iki ilke, birbiriyle kesişebilir. Cildinizin görünümü, hem vücudunuz hem de düşüncelerinize ilişkin öz farkındalığınızı artırabilir veya kalabalıkta göze batıyormuşsunuz gibi hissettirebilir.

Bu ilkeler endişelerinizin nedenini açıklıyor ancak, beyninizde bunlara yol açacak neler oluyor?

Öz farkındalıklı beyin

İnsanlar geliştikçe benlik duygumuz da ilkel öz bilinçten, bugünkü bilindik ve karmaşık öz farkındalık konseptine doğru gelişti .4 İnsanlar binlerce yıldır benliklerinin farkında olmalarına rağmen bilim adamları, beyinde bu duygulara yol açan şeyin ne olduğu konusundaki kararsızlıklarını sürdürüyor.

Beynin birçok alanının, çekingenlik ve sosyal anksiyeteye öz farkındalık duygusunun oluşumunda rol aldığı düşünülmektedir ki bu da, utangaçlık ve sosyal anksiyeteye yol açabilir.5-9 Ancak, Limbik sistem, beynin sınırında bulunur ve hayatta kalma içgüdüleri ile ilişkilendirilirken, frontal loblar ise Bazal Ganglia şeklinde bilişsel planlama, karar verme ve gönüllü hareketleri kontrol etme görevlerini içeren bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, her iki bölgenin de beyindeki aktiviteler üzerinde kilit bir rol oynadığı düşünülmektedir.10

görsel

“Araştırmalarda, beynin ön tarafında yer alan davranış sistemindeki, öz bilinç duygusunda rol alan spesifik sinirler tespit edilmiştir.”11,12

Araştırmalarda, beynin ön tarafında yer alan davranış sistemindeki, öz bilinç duygusunda rol alan spesifik sinirler tespit edilmiştir. Bunlar, çevremizdeki kişilerin eylemlerini ve yüz ifadelerini anlamamıza ve yanıt vermemize yardımcı olan 'ayna nöronlar’ ile öz-farkındalık hissinde rol oynayan (ve ayrıca von Economo nöronları olarak da bilinen) iğsi nöronlardır.11,12 Bu sinirler, fiziksel olarak diğer insanların yüz ifadeleri ile harekete geçebildiğinden, cildinize bakan bir kişi ile bunun sonucunda hissettiğiniz öz-farkındalık arasında bir bağlantı meydana getirebilir.

Pozitif öz-farkındalık

Öz farkındalık gerçekten moralinizi bozabilmesine karşın, her zaman kötü bir duygu değildir. Aynı zamanda pozitifliği de cesaretlendirebilir. Kendinizin ve duygu ve eylemlerinizin daha fazla farkında olarak sosyal olayların ne zaman gerisinde kaldığınızı fark edebilirsiniz. İşte, cildinize rağmen değişebilmenizi ve cıvıl cıvıl bir sosyal yaşantının tadını çıkarmanızı sağlayacak olan tek şey bu farkındalıktır.

Cilt rahatsızlığınızın duygusal ve zihinsel külfetini karşılamakta zorlanıyorsanız, doktorunuzla konuşmak, kişisel ihtiyaçlarınız için doğru öneriler almak ve destek sağlamak konusunda yardımcı olabilir.

Görüldüğü gibi, öz-farkındalık herkes tarafından yaşanan normal bir duygudur. Unutmayın, bazen aslında zannettiğiniz kadar da farklı değilsiniz!

Referanslar

  1. O’Donnell BF et al. Br J Derm 1997; 136: 197-201
  2. Krueger G et al. Arch Dermatol 2001; 137: 280-284
  3. Self-consciousness, private vs. public. Available at: Self-Consciousness, Private Vs. Public | Encyclopedia.com. Accessed December 2024.
  4. Menant, Christophe, Evolution and mirror neurons. An introduction to the nature of self-consciousness (TSC 2005). Available at: https://philpapers.org/archive/MENEAM.pdf
  5. Self-Conscious Emotions – Shame and Guilt, Hubris and Pride, Shyness and Embarrassment. Available at: http://psychology.jrank.org/pages/564/Self-Conscious-Emotions.html. Son Erişim Tarihi: 15 Nisan 2025
  6. Scheier, M. F., & Carver, C. S. (1985). The Self-Consciousness Scale: A revised version for use with general populations. Journal of Applied Social Psychology, 15(8), 687–699. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1985.tb02268.x
  7. Scientific American. Does self-awareness require a complex brain? Available at: Does Self-Awareness Require a Complex Brain? | Scientific American. Accessed December 2024.
  8. Ionta S et al. Neuron 2011; 70(2): 363-374
  9. Heydrich L et al. Brain 2013; 136: 790-803
  10. Scientific Understanding of Consciousness. Available at: http://willcov.com/bio-consciousness/review/Limbic%20System.htm. Son Erişim Tarihi: 15 Nisan 2025
  11. Acharaya S, Shukla S. J Nat Sci Biol Med 2012; 3(2): 118-124
  12. Evrard HC, et al. Neuron 2012; 74: 482–489